Trải qua 83 năm hoạt động kể từ khi được thành lập, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã thể hiện được vai trò và vị trí của mình, xứng đáng là đội quân xung kích cách mạng của Đảng, đi đầu trong mọi khó khăn trên tất cả mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội như lời Bác đã khẳng định: “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”.

Trong những ngày đất nước còn chiến tranh gian khổ, thanh niên đã thể hiện được vai trò của mình là đội quân tiên phong trong các phong trào đấu tranh bảo vệ tổ quốc. Ban đầu các phong trào đấu tranh diễn ra một cách tự phát với quy mô nhỏ rồi sau đó phát triển một cách tự giác với sự xuất hiện của nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 1.500 đoàn viên. Với sự lớn mạnh về lực lượng và sự hoạt động có tổ chức các phong trào diễn ra ngày càng sôi nổi và mạnh mẽ hơn. Trước sự phát triển ngày càng lớn mạnh đó, vào mùa xuân năm 1931, từ ngày 20 đến ngày 26/3, tại Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2, Trung ương Đảng đã giành thời gian bàn về công tác thanh niên và đi đến những quyết định có ý nghĩa đặc biệt, như các cấp ủy Đảng từ Trung ương đến địa phương phải cử ngay các ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Đó là sự vận động khách quan phù hợp với cách mạng nước ta đáp ứng được nguyện vọng của đa số thanh niên yêu nước. Để ghi nhận vài trò, sự đóng góp của đoàn thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, Đại hội toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày 22 - 25/3/1961 đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 làm ngày thành lập Đoàn hàng năm. Ngày 26/3 trở thành ngày hội, ngày vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam, của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh quang vinh.

    Từ ngày 26/3/1931 đến nay, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã trải qua nhiều lần đổi tên để phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng.

      Từ 1931 - 1936: Đoàn TNCS Việt Nam, Đoàn TNCS Đông Dương

      Từ 1937 - 1939: Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương

      Từ 11/1939 - 1941: Đoàn Thanh niên phản đế Đông Dương

      Từ 5/1941 - 1956: Đoàn Thanh niên cứu quốc Việt Nam

      Từ 25/10/1956 - 1970: Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam

      Từ 2/1970 - 11/1976: Đoàn Thanh niên lao động Hồ Chí Minh

      Từ 12/1976 đến nay: Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh

Trong giai đoạn đấu tranh giành chính quyền, với nhiều thế hệ thanh niên yêu nước đã chiến đấu anh dũng vì độc lập tự do của Tổ Quốc, vì chủ nghĩa xã hội, lập nên những chiến công xuất sắc đã thể hiện được tầm quan trọng của tổ chức đoàn, bản lĩnh và tinh thần của thế hệ trẻ Việt Nam.

Ngày nay, bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trước sự xâm nhập của các luồng văn hóa ngoại lai, sự bành trước của các quốc gia tư bản chủ nghĩa trên mặt trận kinh tế và quân sự, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh càng thể hiện rõ là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam trong việc định hướng lý tưởng, giá trị cho thanh niên theo lý tưởng của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lựa chọn. Đoàn đã động viên đoàn viên thanh niên phát huy vai trò xung kích sáng tạo trong học tập và nghiên cứu khoa học, đi đầu trong phát triển kinh tế, các hoạt động văn hóa xã hội, trung thành với sự nghiệp đổi mới và xây dựng đất nước của Đảng, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng, là nơi bổ sung nguồn sinh lực mới quan trọng cho Đảng.

Vũ Thị Bích Hạnh

Bộ môn Lý luận Chính trị

(Sưu tầm và biên soạn)